ورای قاب مجسم / گفتگوی روزنامه شهر آرا با « ابراهیم بهرامی»

گفت و گو با ابراهیم بهرامی در حاشیه نمایشگاه عکس «فوکوس2020»، در نگارخانه گلستانه

تاریخ: ۰۳ بهمن ۱۳۹۸ - ۰۶:۴۹

امیرمنصور رحیمیان| عکاسی هنر غریبی است. صبح را در هنگام طلوع، قرمزرنگ و دشت را مه‌آلود نگه می‌دارد. درخشش نور خورشید را بر پشت گوسفندان سحرخیز، پرتلألو و نگاه شبانان را بر پهنه بیکران هامون، بی‌حرکت می‌کند، آن‌چنان که بیننده هر وقتِ روز و هر فصل سال که به تصویر نگاه می‌کند، برایش همان حس صبحدمان زنده می‌شود. حرکت بی‌وقفه موج‌ها، بال‌وپر زدن پرندگان بر آبیِ ایستای رود، رد دود قطار، پررنگ و بخارآلود روی تپه‌های پربرف و هزار چهره ثابت که به چشم دوربین خیره شده‌اند. من همیـــشه ورای قـــــاب مجسم، عکاس را می‌بینم؛ کسی که با دوربین بر گردنش و شاتر زیر انگشتش، منتظر و مترصد نور و صحنه، ایستاده است و انتظار می‌کشد تا لحظه‌ای را ثبت کند که روح و جان مخاطب را زنده کند. قابلیت اینکه بتوانی اشیا و مناظر را در بهترین شکلی که خودت می‌خواهی و به نحوی که منظور خودت است تصویر کنی، خودِ هنر است. هر تصویر یا منظره‌ای را که در قابی می‌بینم، تا مدت‌ها مسخ و مسحورش می‌شوم. در این لحظه‌های بی‌مانند، به دنیای درون عکس سفر می‌کنم. وزش باد را روی صورتم احساس می‌کنم و گوشه‌های لباسم را که بی‌تاب در باد تکان می‌خورد، نگاه می‌کنم. بوی چمن و صدای آب را می‌شنوم. از آفتاب افتاده روی پوستم، لذت می‌برم و سایه‌هایی که از حرکت ابرها روی زمین افتاده است را دنبال می‌کنم. ساعت‌ها در درونشان غرق می‌شوم. خودم را می‌بینم و درحالی‌که پوستین چرم و کرک‌دار پوشیده‌ام، سرمای استخوان‌سوز را لمس می‌کنم. در دشت‌های فراخ قزاقستان دنبال رمه افتاده‌‌ام و نفسم همراه با گوسفندان بخار می‌کند. در قاب بعدی، این منم که چکمه‌های لاستیکی‌ام را بالا کشیده‌ام. زیرپوش راه‌راه زردی پوشیده‌ام و آهنگ عاشقانه‌ای را بلند و به‌زیبایی می‌خوانم. قایقم را آرام در کوچه‌های تنگ ونیز پیش می‌برم. صدایم توخالی و خیس، می‌خورد به پل‌های کوتاه‌قد مسیر و در دالان‌های پر از پنجره گم می‌شود. سرخوشانه به آفتاب عصر نگاه می‌کنم و برای گردشگرها دست تکان می‌دهم. این‌بار در قاب رودخانه‌ای غرق می‌شوم، درحالی‌که چشمانم را بسته‌ام. صدای بی‌وقفه آب را می‌شنوم که سر به صخره‌های کوچک کنار رود می‌زند. چشمانم را که باز می‌کنم، حواصیل‌های وحشی را می‌بینم که به‌دنبال هم از فراز سرم عبور می‌کنند. نسیم، آرام صورتم را نوازش می‌کند و آفتاب پاییزی رخت زردش را روی کوهسار روبه‌رو پهن کرده است. اگر وقت تنگ نبود و زندگی دست از سرم برمی‌داشت، این خیال را تا ابد ادامه می‌دادم، ولی افسوس که زندگی هرگز تا زمان مرگ، ما را آسوده نمی‌گذارد. الغرض اینکه، عکس‌های نمایشگاه «فوکوس2020» نیز از همین دسته‌ بودند؛ خیال‌انگیز و زیبا؛ تجربه‌ای بین‌المللی از 30عکاس کاربلد ایرانی. این دعوت به تماشا، در نگارخانه گلستانه، از بیست‌وهشتمین روز دی‌ تا امروز سوم بهمن، برگزار شد. همین نمایشگاه عینا در ماه ژوئن سال آینده میلادی در گالری مرکز نمایشگاهی «فیاپ» -فدراسیون بین‌المللی هنر عکاسی- در شهر قونیه ترکیه، نیز برگزار می‌شود. در این گردهمایی قاب‌ها، 43اثر با موضوعات طبیعت، چشم‌انداز، فاین‌آرت، مفهومی و اجتماعی شرکت داده شده‌اند. این نمایشگاه را باشگاه عکس فوکوس و خانه هنر خیام با هم‌فکری و همکاری دفتر نمایندگی فدراسیون بین‌المللی هنر عکاسی در ایران، نگارخانه گلستانه، موسسه تحقیقات و مطالعات عکاسی آبگینه و آژانس ارتباطات برگزار کردند.

43عکس با موضوعات مختلف
«ابراهیم بهرامی»، از عکاسان پیش‌کسوت مشهد و برگزارکننده نمایشگاه، درباره «فوکوس2020» این‌گونه توضیح می‌دهد: این نمایشگاه را خانه هنر خیام که نمایندگی فدراسیون هنر عکاسی را در ایران دارد، با همکاری نگارخانه گلستانه، موسسه تحقیقات و مطالعات عکاسی آبگینه و همچنین آژانس ارتباطات، برگزار کرده بود. من به‌عنوان نماینده خانه هنر خیام، مسئول برگزاری آن بودم. آثار به نمایش‌درآمده درحقیقت برای نمایش در ترکیه پیش‌بینی شده بود ولی قبل از نمایش در قونیه، در مشهد هم آن‌ها را در معرض تماشا گذاشتیم و آثار 30هنرمند از مناطق و شهرهای مختلف را گزینش کردیم. به‌گفته بهرامی، این آثار 43عکس با موضوعات مختلف است. این دوره نمایشگاه، هفتمین دوره‌ای بود که خانه هنر خیام برگزار می‌کرد: «دوره از آن نظر می‌گویم که هم‌زمان با این نمایشگاه در تهران و نیشابور، نمایشگاه‌هایی افتتاح شده بود که عکس‌های متفاوتی را هم به تماشا گذاشته بودند. باشگاه عکس فوکوس و خانه هنر خیام، برگزارکننده چندین نمایشگاه بین‌المللی و داخلی هستند؛ ازجمله در کشور تاجیکستان، قرقیزستان،جشنواره عکس سلامت روان زنجان،جشنواره ملی هنر و روان در مشهدو همین نمایشگاهی که در نگارخانه گلستانه برگزار شده بود. انتخاب آثار برای هفتمین دوره نمایشگاهی خانه هنر خیام، نیز چند ماه قبل صورت گرفت. هیئت داوران -که اتفاقا بنده هم یکی از آن‌ها بودم- آثار را بررسی کردند و جمعه بیست‌وهفتم دی، مراسم اهدای جوایز برگزار شد. در آن مراسم پذیرای سفیران، هنرمندان و عکاسان منتخب بودیم و هم‌زمان در نیشابور افتتاحیه‌ای داشتیم که گزیده‌ای از دو جشنواره را در آن برگزار کردیم. این نمایشگاه هم با موضوعاتی که ذکر شد، قرار شد در دو جا اکران شود؛ اول در مشهد و بعد عینا در قونیه، ضمن اینکه هیئت انتخاب با داوری متفاوت است. معمولا اعضای هیئت انتخاب این فرم نمایشگاه‌ها که قصد اولشان فروش و تماشاست، از بین نگارخانه‌داران و عکاسان انتخاب می‌شوند.
به‌گفته این عکاس مشهدی، فوکوس2020 نمایشگاه به‌حساب می‌آید و مسابقه نیست. عکاسان بین 5 تا 15اثر را ارسال و هیئات انتخاب، کارهایشان را ارزیابی می‌کنند؛ چون در این مجال قصد هنرمندان، فروش آثار بود، حالت اکسپو پیدا می‌کرد که خب، ما این اسم را در مشهد استفاده نکردیم؛ چون اینجا فروش زیادی صورت نمی‌گیرد. تمرکز ما بیشتر بر ترکیه است. آنجا افراد برای خرید آثار، مشتاق‌تر هستند. برگزارکنندگان هم به بازار فروش آثار در ترکیه و کشور‌های دیگر امید می‌بندند. این آثار قابلیت استفاده در دفاتر تبلیغاتی، خدماتی و گردشگری را دارد؛ چون مفهومشان بیشتر حول‌وحوش طبیعت و فاین‌آرت و اجتماعی دور می‌زند. اصلا هدف این اکسپو هم همین بود و بازار هدف را این‌طور درنظر گرفتیم، ولی درمورد جشنواره یا مسابقات، موضوع قدری فرق می‌کند: «اولا: در اینجا هیئت انتخاب نیست، هیئت داوران است. ثانیا: سطح جشنواره را هیئت داوران انتخاب می‌کنند، آن‌هم با درنظر گرفتن شرایط اجتماعی، جغرافیایی، سیاسی و... . در ابتدا سطح شهری که هنرمندان همان شهر شرکت می‌کنند، بعد سطح استانی و بعد منطقه‌ای و بعد از آن سطح ملی که همه هنرمندان آن کشور می‌توانند شرکت کنند. بعد از همه این‌ها، سطح بین‌المللی است که خب ما بیشتر به این سمت حرکت می‌کنیم.»
به نظر او، در هر سطحی کارها متفاوت است و داوری‌ها هم متفاوت. هرقدر بین‌المللی‌تر فکر کنیم، سطح جشنواره بالاتر می‌رود؛ چون رقابت با دیگر ممالک، باعث ارتقا در هر کاری می‌شود و عکاسی هم از این قاعده مستثنا نیست. برای جمع کردن این آثار هم همین‌طور عمل شد: «ما به عکاس‌ها گفتیم عکس‌هایی در سطح بین‌المللی بفرستید. آن‌ها هم باتوجه‌به سابقه و اسم‌های پشت این داستان، شروع کردند به کار؛ چون مطمئن بودند که ما کارشان را به دنیا نشان می‌دهیم. با نگارخانه‌داران و حامیان مالی صحبت و حق کپی‌رایت را رعایت می‌کنیم.»