لحظه قطعی میان بودن و نبودن

لحظه قطعی میان بودن و نبودن


 ( هنری کارتیه برسون) را بطور اتفاقی ده روز قبل از مرگش دیدم. با چهره ای خشک و ظاهری آراسته و آرام او از ورای دستان چروکیده و لرزانش که بر جلوی صورتش گرفته بود نگاه مجددی به عکسهایش داشت. برسون در فیلم مستندی که در باره آثار و زندگیش ساخته شده بود از گذشته می گفت، از حال و آینده عکاسی که چشم اندازی برایش تصور نمی کرد. نگاه تیز بین و خلاق فیلمساز او را وادار ساخته بود که از لا بلای انگششتانش همچون روزنه ای به محیط بنگرد و او را با دنیای تصویر آشتی دهد. در حالیکه او در سال 1979 میلادی در جمع دوستانش در آژانس مگنوم که خود یکی از پایه گذارانش بود اعلام کرد که دیگر تاب عکاسی را ندارد. اینکه برسون چگونه توانست در سن هفتاد سالگی یار دیرینه اش دوربین لایکای خودرا کنار بگذارد، برای اغلب دوستدارانش جای شگفتی و سئوال بود. کارتیه برسون عکاسی را امتداد احساس خود می دانست و سپاسگذار دوربین خود بود که به او توانائی بخشیده بود این احساس را به مخاطب منتقل کندوواقعیت های در حال حرکت و تغییر را ثبت کند. او اعتقاد راسخ به‹ لحظه تعیین کننده › در عکاسی داشت و معتقد بود تنها در این لحظه است که یک عکاس می تواند رویدادی را به تصویری ماندگار بدل سازد. او می گوید که رویداد ها خود ضرباهنگ ساختاری ”شکلهارا“ پدید می آورندو کسی که بتواند مطابق این ضرباهنگ عکاسی کند ، لحظه قطعی را خواهد یافت. ارائه این نظریه که به نظریه ( لحظه قطعی) شهرت یافت محبوبیت علمی برسون را دو چندان کرد. از برسون بعنوان یکی ار پیشگامان عکاسی مطبوعات نیز یاد می شود. او توانسته بود بسیاری از رویداد های مهم جهان را عکاسی کندو در رویا روئی با خطرات، جهان پر تلاطم عصر حاضر را با تعمق و ادراک بسیار ببیند و ثبت کند. او یک عکاس خبری صرف نبود و سفارشی کار نمی کرد، بلکه با نگاهی جامعه شناختی و با پرداختن به حواشی و جزئیات زندگی اجتماعی مردم اطلاعات زیادی را از طریق عکسهایش ارائه می داد. پرتره های او از نویسندگان، هنرمندان، سیاستمداران، روشنفکران همچون سیمون دو بوار، آلبر کامو (نویسنده) ، جات هیوستون و ژان رنوار (کارگردان)محمد علی جناح ، چه گوارا (سیاستمدار) ،مریلین مونرو(هنرپیشه) ، پیکاسو(نقاش). ژان پل سارتر (متفکر ) ودیگر مشاهیر جهان از نمونه های شاخص پرتره های محیطی و ماندگار هستند. نیم قرن تلاش برسون در خدمت به فرهنگ تصویری و اجتماعی جامعه جهانی جایگاه ویژه ای برای او در میان عکاسان معاصر ایجاد کرده است. قطعا در نگاه برسون لحظاتی بوده که به تصویر در نیامده وتنها در ذهن و خاطره او باقی مانده است. و حالا دیگر برسون نیست. نه کمی اینطرف تر و نه کمی آنطرف تر ، لحظه قطعی میان بودن ونبودن، به همین راحتی ...
ابراهیم بهرامی